PMS en Ayurveda: Wanneer de Dosha's uit balans zijn

Premenstrueel syndroom (PMS) grijpt miljoenen vrouwen wereldwijd bij de kladden en heeft een heel arsenaal aan zowel fysieke als emotionele symptomen die vooraf gaan aan de menstruatie. Ayurveda, de eeuwenoude Indiase gezondheidsleer, biedt een unieke kijk op PMS door het vanuit de Vijf Elementen en de Dosha’s te benaderen. In deze blog neem ik je mee in de Ayurvedische kijk op PMS, de verschillende soorten en potentiële tips om PMS de deur te wijzen.

Wat is PMS volgens Ayurveda?

In Ayurveda wordt PMS gezien als een gevolg van een disbalans in de verschillende Dosha’s: Vata, Pitta en Kapha. Door te begrijpen hoe deze energetische krachten in ons lichaam werken, kunnen PMS-symptomen op een natuurlijke manier worden verlicht. De Dosha's zijn opgebouwd uit de Vijf Elementen en beïnvloeden elk aspect van onze fysieke, mentale en emotionele gezondheid. Wanneer de balans verstoord raakt, kunnen PMS-symptomen ontstaan die elk door een andere Dosha gedomineerd worden. Door te begrijpen welke Dosha uit balans is, kan Ayurveda je de tools bieden om het evenwicht weer te herstellen.

De drie typen PMS volgens de Dosha’s

In Ayurveda onderscheiden we drie typen PMS, elk gerelateerd aan een disbalans in één van de Dosha’s.

1. Vata-PMS

Vata staat voor beweging en is verbonden met het zenuwstelsel en onze mentale processen. Wanneer Vata uit balans raakt, kan PMS zich uiten in de vorm van angst, slapeloosheid, stemmingswisselingen en nervositeit. Lichamelijke symptomen van Vata-PMS die je kan tegenkomen, zijn: opgeblazen gevoel, constipatie en rugpijn.

Tips voor Vata-PMS:

• Regelmaat: Eet warme, voedzame maaltijden op vaste tijden om Vata te kalmeren.
• Vermijd koud en rauw: Deze kunnen Vata verhogen en zorgen voor extra spanning in het lichaam.
• Ontspanning: Yoga, meditatie, en een warme olie-massage met sesamolie helpen om het zenuwstelsel te kalmeren en spanning los te laten.
• Slaap en rust: Zorg voor een rustige slaapomgeving en een vast slaapritme.

2. Pitta-PMS

Pitta staat voor warmte en transformatie en is gelinkt aan onze stofwisseling en onze emoties. Een verhoogde Pitta kan leiden tot symptomen zoals prikkelbaarheid, boosheid, huiduitslag, en pijnlijke menstruaties. Vurige klachten dus. Vrouwen met Pitta-PMS ervaren vaak ook een verhoogde eetlust en soms migraine-achtige hoofdpijn.

Tips voor Pitta-PMS:

• Verkoelende voeding: Denk aan komkommer, watermeloen en kokoswater. Vermijd pittig en zuur voedsel, dat verhoogd de hitte in het lichaam.
• Rustgevende kruiden: Neem bijvoorbeeld kamillethee of muntthee om het lichaam en de geest te verkoelen en weer meer in je lijf te zakken.
• Kalmerende lichaamsbeweging: Grondende yoga, wandelen en zwemmen helpen om de hitte in het lichaam te verminderen.
• Mentale rust: Probeer situaties te vermijden die stress of boosheid kunnen opwekken in de dagen voorafgaand aan je menstruatie. Zorg dat je geen mentale inspanning meer verricht in de avonduurtjes. Jazeker, je werk wacht wel tot morgen!

3. Kapha-PMS

Kapha symboliseert stabiliteit en structuur en is gelinkt aan onze fysieke kracht en uithoudingsvermogen. Wanneer Kapha uit balans is, kunnen PMS-symptomen als vermoeidheid, lusteloosheid, vocht vasthouden, gewichtstoename en depressieve gevoelens optreden. Dit type PMS gaat vaak gepaard met een drang naar suiker en vetrijke voedingsmiddelen.

Tips voor Kapha-PMS:

• Lichte en stimulerend: Vermijd zwaar en vettig voedsel. Kies voor lichte, spicy maaltijden met verwarmende kruiden zoals gember, kurkuma en kaneel om de spijsvertering te stimuleren. Je zet je lijf hiermee van binnen in beweging.
• Regelmatige beweging: Krachtige, actieve oefeningen zoals hardlopen, dansen of Vinyasa yoga helpen om Kapha in balans te houden. 
• Beperk zoet en zout: Vermijd zoete en zoute voedingsmiddelen om vochtretentie en vermoeidheid tegen te gaan.
• Ademhalingsoefeningen: Probeer diepe ademhalingsoefeningen om de geest op te frissen en energie op te wekken. Kapalabhati pranayama, de Vuur-ademhaling, is een fantastische manier om het innerlijke vuur op te laten laaien.

Ayurveda’s Holistische Aanpak bij PMS

In Ayurveda wordt het lichaam gezien als een geheel waarin lichaam, geest en ziel met elkaar verbonden zijn. Hoewel de hierboven genoemde tips je kunnen helpen bij de verschillende vormen van PMS, is het belangrijk te beseffen dat jij een compleet andere constitutie hebt dan je buurvrouw, vriendin of collega. De adviezen kunnen dan ook meer of minder voor je werken. De balans van Dosha’s is per persoon uniek en een Ayurvedisch therapeut kan helpen om een persoonlijk plan op te stellen dat afgestemd is op jouw unieke constitutie, ook wel Prakriti genoemd.

Diepere Balans door een Ayurvedisch Levensstijl

Naast specifieke tips voor elke Dosha, biedt Ayurveda een aantal algemene richtlijnen die helpen bij het beheersen van PMS door het gehele lichaam in balans te brengen. Probeer is 1 of 2 dingen uit en kijk wat het voor je doet:

1. Dagelijkse Routine (Dinacharya): Het ontwikkelen van een vast ritme in je dagelijkse leven kan rust brengen en Vata helpen kalmeren. Sta bijvoorbeeld iedere dag op dezelfde tijd op, eet op vaste tijden, neem de tijd om te ontspannen voor het slapengaan en duik vóór tienen je mandje in.
2. Kruidenondersteuning: Ayurvedische kruiden zoals Ashwagandha, Shatavari, en Triphala worden vaak ingezet om hormonale balans te ondersteunen. Deze kruiden kunnen je helpen om de effecten van stress te verminderen en het lichaam te voeden, afhankelijk van de individuele behoefte. Ga echter nooit zelf aan de slag met Ayurvedische kruiden en laat je altijd adviseren. One woman's medicine is the other one's poison!
3. Emotionele balans: Ayurveda ziet de geest als essentieel onderdeel voor een lijf in balans. Door middel van meditatie, ademhalingsoefeningen en mindfulness kan je een heleboel voor jezelf doen. Het ondersteunt in het verlichten van de emotionele klachten die vaak met PMS gepaard gaan.

Wanneer een consult aan te raden is

Hoewel je misschien al heel wat verandering kan opmerken aan de hand van deze algemene tip, is het belangrijk om te beseffen dat een Ayurvedische behandeling heel persoonlijk en veelomvattend is. Het gebruik van kruiden, gerichte voedingsadviezen en leefstijlaanpassingen wordt aangepast op de specifieke Dosha van een persoon en de aard van de disbalans. Zo kan het zijn dat je geboren bent als een ware Pitta, maar dat je klachten worden veroorzaakt door Vata uit balans. Een Ayurvedisch therapeut (joehoe, hier ben ik!) kan door middel van een uitgebreide intake bepalen welke adviezen en lichaamsbehandelingen het meest effectief voor jou zijn. Ayurvedische therapeuten hebben ervaring met het herkennen van subtiele symptomen en disbalansen en vormen een behandelplan dat een jasje op maat is.

Al met al...

Ayurveda biedt waardevolle inzichten in de verschillende vormen van PMS en hoe we deze op een natuurlijke manier kunnen aanpakken. Door de balans van de Dosha’s te herstellen, kan je je cyclus beter ondersteunen en nare klachten verminderen. Of je nu te maken hebt met een Vata, Pitta, of Kapha disbalans, de sleutel tot verlichting ligt in het aanpassen van je leefstijl en voeding aan jouw unieke behoeften. Onthoud dat Ayurveda een individuele benadering vereist; wat voor de één werkt, is niet altijd effectief voor de ander. Voor een gerichte aanpak en optimale resultaten is het aan te raden om een persoonlijk consult te overwegen.

Zoek jij ondersteuning bij jouw gezondheid en hormonale balans? Samen kunnen we een gericht plan opstellen waarbij jij zelf het tempo bepaalt. Voel je vrij om een vrijblijvende kennismaking in te plannen. Ik spreek je daar! Liefs, Indra